დატუმი

📐 დატუმი (Datum)¶

დატუმი არის მათემატიკური მოდელი, რომელიც განსაზღვრავს დედამიწის ზედაპირის ფორმას, ზომას და ორიენტაციას. დედამიწა არ არის იდეალური სფერო — ის წარმოადგენს შემდგარ ელიფსოიდს, ანუ ოდნავ გრაფულ სფეროს.

დატუმები აუცილებელია სივრცული მონაცემების სწორად ასახვისთვის და გამოიყენება გეოდეზიაში — დედამიწის ზედაპირის გაზომვისა და მოდელირების მეცნიერებაში.

📌 დატუმების ტიპები¶

ელიფსოიდი – გლუვი ზედაპირი, რომელიც დედამიწის ფორმას ახლოს Approximate-ად ასახავს.
გეოიდი – არარეგულარული ზედაპირი, რომელიც ასახავს დედამიწის გრავიტაციის ველს.

🌍 დატუმების ორი ძირითადი ტიპი:¶

გეოგრაფიული დატუმი (Geographic Datum)
გამოიყენება დედამიწის ზედაპირის გეომეტრიის განსასაზღვრად.
ჩვეულებრივ ეფუძნება ელიფსოიდს.

#### ძირითადი გეოგრაფიული დატუმები: - WGS84 – ყველაზე გავრცელებული; გამოიყენება GPS-ით. - NAD83 – ჩრდილო ამერიკისთვის. - ETRF89 – ევროპული ტერრიტორიებისთვის.

პროეცირებული დატუმი (Projected Datum)
გამოიყენება დედამიწის 3D ზედაპირის 2D სივრცეში პროექციისთვის.
ხშირად წარმოდგენილია ცილინდრული ან ბრტყელი სისტემით.

#### ძირითადი პროეცირებული სისტემები: - UTM (Universal Transverse Mercator) – ფართომასშტაბიანი რუკებისთვის. - SPCS (State Plane Coordinate System) – მცირე არეალის რუკებისთვის.

🗺️ პროექცია (Projection)¶

პროექცია არის მეთოდი, რომელიც დედამიწის სამგანზომილებიანი ზედაპირს წარმოაჩენს ორგანზომილებიან რუკაზე.

დედამიწა 3D ობიექტია, რუკა კი — 2D. ამიტომ პროექცია აუცილებელია ზუსტი და წაკითხვადი რუკის შესაქმნელად.

📊 განსხვავება დატუმსა და პროექციას შორის¶

დატუმი განსაზღვრავს დედამიწის ზედაპირის ზომას, ფორმას და ორიენტაციას.
პროექცია გარდაქმნის ამ ზედაპირს ბრტყელ 2D რუკაზე.

📌 რატომ გვჭირდება პროექციები?¶

რუკები უფრო მარტივად წასაკითხია, ვიდრე გლობუსი.
რუკები საშუალებას იძლევა ზუსტი გაზომვები (დისტანცია, ფართობი, კუთხე).
რუკები აუცილებელია სივრცული მონაცემების ვიზუალიზაციისთვის და ანალიზისთვის.

🧭 პროექციის ტიპები (მაგალითები):¶

🌐 Mercator Projection¶

ცილინდრული პროექცია.
ინარჩუნებს მიმართულებას (True North).
გამოიყენება ნავიგაციისთვის.
ამახინჯებს ობიექტების ზომას პოლუსებთან (მაგ. გრენლანდია ჩანს რეალურზე დიდი).

🌐 Lambert Conformal Conic¶

ინარჩუნებს ფორმასა და ზომას სტანდარტული პარალელების სიახლოვეს.
ხშირად გამოიყენება აშშ-ისა და კანადისთვის.

🌐 Albers Equal Area¶

ინარჩუნებს ფართობს.
შესაფერისია რეგიონების ზომის შედარებისთვის.
პოპულარულია აშშ-ის რუკებზე.

🌐 Robinson Projection¶

კომპრომისული პროექცია.
ბალანსში მოჰყავს ფორმა, ზომა და მანძილი.
ფართოდ გამოიყენება მსოფლიო რუკებზე — ვიზუალურად შთამბეჭდავია.

🔚 შეჯამება¶

დატუმი განსაზღვრავს დედამიწის მოდელს (ელიფსოიდი ან გეოიდი).
პროექცია გარდაქმნის 3D ზედაპირს 2D რუკაზე.
ორივე აუცილებელია სივრცული მონაცემების სიზუსტისა და გამოყენებადობისთვის.
არჩევანი დამოკიდებულია რუკის დანიშნულებაზე და ტერიტორიაზე.