📘 ჩაშენებული ფუნქციები Python-ში

---

🔹 რა არის ჩაშენებული ფუნქციები?

Python-ს აქვს მრავალი ჩაშენებული (built-in) ფუნქცია, რომელიც გამოიყენება ყოველდღიურ ამოცანებში
და არ საჭიროებს დამატებითი მოდულის ჩატვირთვას.

მაგალითად:

x = -10
print(abs(x))  # აბრუნებს რიცხვის აბსოლუტურ მნიშვნელობას → 10

y = 5.8
print(round(y))  # ამრგვალებს → 6
🔹 ძირითადი ჩაშენებული რიცხვითი ფუნქციები
ფუნქცია აღწერა  მაგალითი    შედეგი
abs(x)  აბრუნებს აბსოლუტურ მნიშვნელობას abs(-7) 7
pow(x, y)   აყავს x რიცხვი y ხარისხში   pow(2, 3)   8
round(x, n) ამრგვალებს რიცხვს n ათწილადის სიზუსტით  round(3.14159, 2)   3.14
max(a, b, c)    აბრუნებს მაქსიმალურ მნიშვნელობას    max(5, 8, 2)    8
min(a, b, c)    აბრუნებს მინიმალურ მნიშვნელობას min(5, 8, 2)    2
sum(list)   ჯამობს სიაში არსებულ რიცხვებს   sum([1, 2, 3])  6

🔹 ჩაშენებული ფუნქციები

რიცხვით მნიშვნელობებთან სამუშაო ჩაშენებული ფუნქციები, Math მოდული და შემთხვევითი რიცხვები

🧮 Math მოდული თუ გვჭირდება უფრო რთული მათემატიკური გამოთვლები — ვიყენებთ math მოდულს. ეს მოდული მოიცავს მრავალ ფუნქციას: √, sin, cos, log, π და ა.შ.

Copy code
import math

print(math.sqrt(16))    # კვადრატული ფესვი → 4.0
print(math.pi)          # პი → 3.141592653589793
print(math.cos(0))      # cos(0) → 1.0
print(math.log(10))     # ბუნებრივი ლოგარითმი → 2.302585...

📦 Math მოდულის მთავარი ფუნქციები

ფუნქცია	აღწერა	მაგალითი	შედეგი
math.sqrt(x)	აბრუნებს ფესვს	import math print(math.sqrt(25))	5.0
math.pow(x, y)	აყავს x-ს y ხარისხში	import math print(math.pow(2, 4))	16.0
math.floor(x)	ამრგვალებს ქვემოთ (მთელამდე)	import math print(math.floor(3.9))	3
math.ceil(x)	ამრგვალებს ზემოთ (მთელამდე)	import math print(math.ceil(3.1))	4
math.pi	მუდმივა π	import math print(math.pi)	3.1415...
math.e	მუდმივა e	import math print(math.e)	2.7182...

🎲 შემთხვევითი რიცხვები (Random მოდული) თუ გვინდა შემთხვევითი რიცხვების გენერაცია, გამოვიყენებთ random მოდულს.

import random

print(random.random())       # 0 და 1 შორის შემთხვევითი ათწილადი
print(random.randint(1, 10)) # შემთხვევითი მთელი რიცხვი 1-დან 10-მდე
print(random.choice([2, 4, 6, 8])) # შემთხვევითი არჩევანი სიიდან

📦 მოკლე ცხრილი: Random მოდულის ძირითადი ფუნქციები

ფუნქცია	აღწერა	მაგალითი	შედეგი (მიახლოებითი)
random.random()	აბრუნებს შემთხვევით ათწილად რიცხვს 0-დან 1-მდე.	import random print(random.random())	0.7345
random.randint(a, b)	აბრუნებს შემთხვევით მთელ რიცხვს [a, b] დიაპაზონში (ჩათვლით b).	import random print(random.randint(5, 15))	11
random.choice(list)	აბრუნებს შემთხვევით ელემენტს სიიდან.	import random print(random.choice(['a', 'b', 'c']))	'b'
random.uniform(a, b)	აბრუნებს შემთხვევით ათწილად რიცხვს [a, b] დიაპაზონში.	import random print(random.uniform(1, 5))	3.64
random.shuffle(list)	ალაგებს სიის ელემენტებს შემთხვევითი წესით (ცვლის თავდაპირველ სიას).	import random nums = [1, 2, 3, 4] random.shuffle(nums) print(nums)	[3, 1, 4, 2] (შემთხვევითი)

🧩 პრაქტიკული ამოცანები

🧠 მარტივი

• მომხმარებელს შეეკითხე რიცხვი და დაბეჭდე მისი აბსოლუტური მნიშვნელობა.

• იპოვე სამ რიცხვს შორის მაქსიმალური და მინიმალური მნიშვნელობები.

• მომხმარებლის მიერ შეყვანილი რიცხვი გაამრგვალე ორი ათწილადი სიზუსტით.

⚙️ საშუალო - გამოთვალე წრის ფართობი: S = π * r^2, სადაც r შეყვანილია მომხმარებლის მიერ.

• შექმენი პროგრამა, რომელიც ბეჭდავს შემთხვევით რიცხვს 1-დან 100-მდე.

• დაწერე პროგრამა, რომელიც 5 შემთხვევით რიცხვს ბეჭდავს სიაში.

num = float(input("შეიყვანე რიცხვი: "))
print("აბსოლუტური მნიშვნელობა:", abs(num))



a = float(input("შეიყვანე პირველი რიცხვი: "))
b = float(input("შეიყვანე მეორე რიცხვი: "))
c = float(input("შეიყვანე მესამე რიცხვი: "))

print("მაქსიმალური მნიშვნელობა:", max(a, b, c))
print("მინიმალური მნიშვნელობა:", min(a, b, c))



num = float(input("შეიყვანე ათწილადი რიცხვი: "))
print("დამრგვალებული მნიშვნელობა:", round(num, 2))

import math

r = float(input("შეიყვანე რადიუსი: "))
S = math.pi * r ** 2
print("წრის ფართობი:", round(S, 2))


import random

print("შემთხვევითი რიცხვი:", random.randint(1, 100))

import random

nums = [random.randint(1, 100) for _ in range(5)]
print("შემთხვევითი რიცხვების სია:", nums)

---

ჩაშენებული ფუნქციები (1-10)

1. აბსოლუტური მნიშვნელობა

შეიყვანე რიცხვი, გამოთვალე abs
num = int(input("რიცხვი: "))
print(f"აბსოლუტური: {abs(num)}")

2. დამრგვალება

შეიყვანე 3.14159
pi = 3.14159
print(round(pi, 2))  # 3.14

3. მინიმუმი სიიდან

numbers = [5, 2, 8, 1, 9]
print(min(numbers))  # 1

4. მაქსიმუმი

print(max(3, 7, 2, 9, 1))  # 9

5. ხარისხი

pythonbase = 2
exp = 5
print(pow(base, exp))  # 32

6. უარყოფითი → დადებითი

num = -15
print(abs(num))  # 15

7. შეყვანილის დამრგვალება

num = float(input("რიცხვი: "))
print(round(num))

8. სამი რიცხვიდან მინიმუმი

a, b, c = 4, 1, 7
print(min(a, b, c))  # 1

9. ორი რიცხვის შუალედი

a, b = 3, 7
print((a + b) / 2)  # დამრგვალება არაა საჭირო

10. კვადრატი

num = 4
print(pow(num, 2))  # 16

Math მოდული (11-18)
11. კვადრატული ფესვი

import math
print(math.sqrt(81))  # 9.0

12. ციკლის ღერძი

import math
r = 5
print(2 * math.pi * r)  # ~31.4

13. ზევით დამრგვალება

import math
print(math.ceil(3.1))  # 4

14. ქვემოთ დამრგვალება

import math
print(math.floor(3.9))  # 3

15. ფართობი

import math
r = 3
print(math.pi * pow(r, 2))  # ~28.27

16. მთელი ნაწილი

import math
print(math.floor(5.89))  # 5

17. შეყვანა + ფესვი

import math
num = int(input("რიცხვი: "))
print(math.sqrt(num))

18. პი

import math
print(f"Pi = {math.pi:.2f}")

შემთხვევითი რიცხვები (19-25)
19. კამათელი

import random
print(random.randint(1, 6))

20. რიცხვის გამოცნობა

import random
secret = random.randint(1, 10)
guess = int(input("გამოცანე (1-10): "))
if guess == secret:
    print("სწორია!")

21. 3 რიცხვი

import random
for i in range(3):
    print(random.randint(1, 100))

22. ლუწი/კენტი

import random
num = random.randint(1, 20)
print(f"{num} - {'ლუწი' if num % 2 == 0 else 'კენტი'}")

23. შემთხვევითი არჩევანი

import random
colors = ["წითელი", "ლურჯი", "მწვანე"]
print(random.choice(colors))

24. 5 რიცხვის სია

import random
numbers = [random.randint(1, 50) for _ in range(5)]
print(numbers)

25. ლოტო

import random
lotto = random.randint(1, 49)
print(f"ლოტოს რიცხვი: {lotto}")