GPS უსაფრთხოება: Spoofing და Jamming

შესავალი

GPS (Global Positioning System) არის სატელიტური ნავიგაციის სისტემა, რომელიც გვაწვდის ადგილმდებარეობისა და დროის სიგნალებს. მისი ფართო გამოყენების გამო (ნავიგაცია, სატრანსპორტო კონტროლი, სამხედრო მიზნები, მობილური აპლიკაციები) GPS სისტემას საფრთხეს უქმნის სხვადასხვა ტიპის თავდასხმა.

ყველაზე გავრცელებული ორი საფრთხეა: - Jamming (სიგნალის ჩახშობა) - Spoofing (სიგნალის მოტყუება)

Jamming – GPS სიგნალის ჩახშობა

განსაზღვრა:
Jamming არის პროცესი, როდესაც ძლიერი რადიო სიგნალით შეგნებულად ან შემთხვევით ჩახშობენ GPS სიგნალს.

როგორ ხდება:
- GPS სიგნალი ძალიან სუსტია, რადგან მოდის კოსმოსიდან (~20,000 კმ მანძილიდან).
- თუ ახლოს არსებული მოწყობილობა გაუშვებს უფრო ძლიერ სიგნალს იმავე სიხშირეზე, GPS მიმღები ვეღარ „ხედავს“ ნამდვილ სიგნალს.

შედეგები:
- ნავიგაციის დაკარგვა.
- ადგილმდებარეობის ვერ დადგენა.
- სატრანსპორტო და ავიაციის უსაფრთხოების საფრთხე.

მაგალითები:
- მარტივი „GPS Jammer“ მოწყობილობა, რომელიც იყიდება ინტერნეტში.
- შემთხვევითი ჩარევა რადიოტელეკომუნიკაციის სხვა წყაროდან.

Spoofing – GPS სიგნალის მოტყუება

განსაზღვრა:
Spoofing არის GPS მიმღების მოტყუება ყალბი სიგნალებით, რომლებიც ნამდვილის მსგავსია, მაგრამ შეიცავს შეცვლილ ინფორმაციას.

როგორ ხდება:
- თავდამსხმელი აგზავნის ყალბ GPS სიგნალს.
- მიმღები აღიქვამს მას ნამდვილივით.
- შედეგად, მოწყობილობა აჩვენებს არასწორ დროს ან არასწორ კოორდინატებს.

შედეგები:
- ობიექტის გადაადგილების რეალური ადგილმდებარეობის დამალვა.
- თვითმფრინავის, გემის ან მანქანის შეცდომაში შეყვანა.
- კრიტიკული ინფრასტრუქტურის (ბანკები, კომუნიკაცია) დროის სინქრონიზაციის დარღვევა.

მაგალითები:
- 2013 წელს იურისდიქციის საზღვარზე გემების შეცდომაში შეყვანა.
- დროგამოშვებით სამხედრო პრაქტიკაში გამოყენებული ტექნიკა.

განსხვავება Spoofing და Jamming შორის

ასპექტი	Jamming (ჩახშობა)	Spoofing (მოტყუება)
მოქმედება	სიგნალის დაბლოკვა	ყალბი სიგნალის გაგზავნა
შედეგი	GPS საერთოდ არ მუშაობს	GPS მუშაობს, მაგრამ არასწორად
სირთულე	შედარებით მარტივი	უფრო რთული, ტექნიკურად განვითარებული
მიზანი	სერვისის შეწყვეტა	სერვისის შეცდომაში შეყვანა

GPS თავდაცვის მექანიზმები

GPS სისტემის დაცვისთვის გამოიყენება რამდენიმე ტექნიკა:

1. მრავალსისტემიანი ნავიგაცია

GPS-ის პარალელურად გამოიყენება სხვა გლობალური სისტემები:
GLONASS (რუსეთი)
Galileo (ევროკავშირი)
BeiDou (ჩინეთი)
თუ ერთ სისტემას დაატაკებენ, მოწყობილობა მაინც მიიღებს სიგნალს სხვა სისტემიდან.

2. სიგნალის დამუშავების ფილტრები

თანამედროვე GPS მიმღები იყენებს ანტენების ადაპტურ ფილტრაციას, რომელიც ჩახშობს არასასურველ სიგნალს.
გამოიყენება დირექციული ანტენები, რომლებიც მხოლოდ კონკრეტული მიმართულებიდან იღებენ სიგნალს.

3. კრიპტოგრაფიული დაცვა

სამხედრო GPS სიგნალებში გამოიყენება შიფრაცია, რათა ყალბმა სიგნალმა ვერ ჩაანაცვლოს ნამდვილი.
სამოქალაქო სისტემებში მიმდინარეობს ახალი სტანდარტების შემუშავება, მაგალითად Navigation Message Authentication (NMA).

4. სიგნალის ანომალიების აღმოჩენა

თუ სიგნალის სიმძლავრე ან წყარო მოულოდნელად შეიცვალა, სისტემა აფრთხილებს მომხმარებელს.
შესაძლებელია ინერტული ნავიგაციის სისტემებთან (INS) ინტეგრაცია, რომლებიც GPS-ის გარეშე ითვლიან მოძრაობას.

5. სარეზერვო ტექნოლოგიები

Inertial Navigation Systems (INS) – სენსორები (გიროსკოპი, აქსელერომეტრი) ითვლიან გადაადგილებას GPS-ის გარეშე.
ელექტრონული ნავიგაციის სხვა მეთოდები (რადიოსიგნალები, Wi-Fi პოზიციონირება).

დასკვნა

GPS ტექნოლოგია ძალიან სუსტ სიგნალზეა დამოკიდებული, ამიტომ მოწყვლადია როგორც Jamming-ის, ისე Spoofing-ის მიმართ.
თუმცა, მრავალსისტემიანი ნავიგაცია, კრიპტოგრაფიული დაცვა და სარეზერვო ტექნოლოგიები საშუალებას იძლევა შევამციროთ რისკები და გავზარდოთ სანდოობა.