🗺️ Shapefile – ერთ-ერთი ყველაზე გავრცელებული GIS ფორმატი
Shapefile (ფორმატი .shp) არის ერთ-ერთი ყველაზე გავრცელებული და ისტორიულად მნიშვნელოვანი ვექტორული მონაცემების ფორმატი, რომელსაც იყენებენ გეოგრაფიული მონაცემების შენახვისა და გაზიარებისთვის. იგი შედგება რამდენიმე ერთმანეთთან დაკავშირებული ფაილისგან, რომლებიც ერთად ქმნიან სრულ გეომონაცემთა ფენას.
📎 ოფიციალური აღწერა: Shapefile – Wikipedia
📐 გეომეტრიის ტიპები shapefile-ში
Shapefile ფენას შეიძლება ჰქონდეს მხოლოდ ერთი ტიპის გეომეტრია:
- 📍 წერტილოვანი (Point)
- ➖ ხაზოვანი (Line)
- 🔷 პოლიგონური (Polygon)
💡 თითო shapefile მხოლოდ ერთ გეომეტრიის ტიპს შეიცავს — მაგალითად, ერთი ფაილი წერტილებისთვის, მეორე – პოლიგონებისთვის.
🔤 კოდირება და პროექცია
📌 მნიშვნელოვანია: შეარჩიოთ შესაბამისი ტექსტური კოდირება (მაგ., UTF-8, CP1251) და სწორი საბაზისო კოორდინატური სისტემა (CRS).
📍 მაგალითად, საქართველოში ხშირია EPSG:32638 (UTM ზონა 38N, WGS 84).
📂 Shapefile-ის სტრუქტურა
Shapefile ტექნიკურად შედგება მინიმუმ 3 ძირითადი ფაილისგან:
| გაფართოება | შინაარსი |
|---|---|
.shp |
გეომეტრია (ქსელი, წერტილი, პოლიგონი) |
.shx |
ინდექსი (offset ინფორმაცია) |
.dbf |
ატრიბუტული მონაცემები (.xls-ის მსგავსი) |
📎 დამატებითი ფაილები: .prj (პროექცია), .cpg (კოდირება), .qml (QGIS სტილი) და სხვ.
❗ რას ნიშნავს თუ რომელიმე კომპონენტი დაკარგულია?
➡️ თუ .shx ან .dbf ფაილი წაშლილია:
- ფენა QGIS-ში ვერ ჩაიტვირთება სწორად.
- შესაძლოა გამოჩნდეს მხოლოდ გეომეტრია ან მხოლოდ ატრიბუტები, მაგრამ არა ერთად.
📌 ყოველთვის შეინახეთ shapefile-ის ყველა კომპონენტი ერთ საქაღალდეში.
🌐 პროექციის მინიჭება და შეცვლა
- 📥 მინიჭება: თუ ფაილს არ აქვს
.prj, გამოიყენეთ “Assign Projection” ფუნქცია. - 🔄 შეცვლა: გამოიყენეთ “Reproject Layer” QGIS-ში ან “Save As…” სხვა CRS-ში.
🗃️ აბსოლუტური vs ფარდობითი ბილიკები
| ტერმინი | აღწერა |
|---|---|
| აბსოლუტური | მიუთითებს ფაილის სრულ ბილიკს (მაგ., C:/Users/data/roads.shp) |
| ფარდობითი | მიუთითებს ფაილის მდებარეობას პროექტის ფაილიდან გამომდინარე (მაგ., ./data/roads.shp) |
✅ რეკომენდებულია ფარდობითი ბილიკების გამოყენება, განსაკუთრებით გაზიარებადი პროექტებისთვის.
📌 დასასრული
Shapefile კვლავ რჩება სტანდარტულ ვექტორულ ფორმატად მრავალ GIS სისტემაში. მისი სწორი გამოყენება და სტრუქტურის ცოდნა არის აუცილებელი ნაბიჯი როგორც დამწყები, ისე პროფესიონალი რუკათმშენებლებისთვის.